กรมสบส. ชู “บ้านนาต้นจั่น” จ.สุโขทัย ต้นแบบความสำเร็จชุมชนปลอดโรคไข้เลือดออก

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ ชูผลการดำเนินงานของชุมชน อสม. บ้านนาต้นจั่น ต.บ้านตึก จ.สุโขทัย เป็นต้นแบบชุมชนปลอดโรคไข้เลือดออก โดยพลังของอสม.และการมีส่วนร่วมของพลังประชาชนในชุมชน ปี 59 ไม่พบผู้ป่วยโรคไข้เลือดออก ปลูกจิตสำนึกให้เด็กนักเรียนในการป้องกันไข้เลือดออก นำภูมิปัญญาและวัตถุดิบท้องถิ่น เช่น ครีมสมุนไพรผิวมะกรูด สเปรย์มะกรูดไล่ยุง ต่อยอดสร้างรายได้ให้ตนเองและชุมชน นายแพทย์วิศิษฎ์ ตั้งนภากร อธิบดีกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ (กรม สบส.) กระทรวงสาธารณสุข ให้สัมภาษณ์ว่า กรม สบส.ได้ส่งเสริมการดำเนินงานภาคประชาชน ในการมีส่วนร่วมดูแลแก้ไขปัญหาสุขภาพ ลดปัญหาการเจ็บป่วยของประชาชน โดยเฉพาะโรคไข้เลือดออก ซึ่งพบว่ามีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้ทุกปีและมีจำนวนผู้ป่วยค่อนข้างสูง ซึ่งการดำเนินงานของบ้านนาต้นจั่น จ.สุโขทัย เป็นต้นแบบในการควบคุมป้องกันโรคไข้เลือดออก อสม.ทำงานร่วมกับประชาชนในการตัดวงจรแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย และปลูกจิตสำนึกให้นักเรียนปฏิบัติในการสำรวจลูกน้ำยุงลายจนเกิดเป็นนิสัย ข้อมูลจากสำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค วันที่ 9 พฤษภาคม 2560 มีจำนวนผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกทั่วประเทศ จำนวน 9,717 ราย เสียชีวิต 14 ราย ผู้ที่ป่วยส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มอายุ 10-14 ปี ร้อยละ 46.33 รองลงมาได้แก่ กลุ่มอายุ 5-9 ปี ร้อยละ 32.55 และกลุ่มอายุ 15 -24 ปี ร้อยละ 26.87 นายแพทย์วิศิษฎ์ กล่าวต่อว่า ปัญหาโรคไข้เลือดออก เกิดจากสิ่งแวดล้อมในชุมชน เช่น ขวด กระป๋อง ยางรถยนต์ภาชนะที่มีน้ำขังที่เป็นแหล่งเพาะธุ์ลูกน้ำยุงลายเป็นอย่างดี โดยเฉพาะช่วงฤดูฝน กรม สบส. จึงเน้นย้ำให้ อสม. เฝ้าระวัง สำรวจพื้นที่ที่เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย กำจัดขยะและสิ่งปฏิกูลในชุมชนให้สะอาด ประชาสัมพันธ์ให้ชุมชนปฏิบัติตามมาตรการ 5ป. 1ข. ทำความสะอาดทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายในและนอกบริเวณบ้านเรือนของประชาชน วัด โรงเรียน หน่วยงานราชการ และสถานที่สาธารณะ เพื่อเป็นการกระตุ้นเตือนสร้างความเข้าใจและความตระหนักให้ประชาชนในพื้นที่ ได้ดำเนินการกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายในพื้นที่ได้อย่างต่อเนื่องสัปดาห์ละครั้งและปฏิบัติเป็นการประจำ เพื่อเป็นการลดจำนวนผู้ป่วยโรคไข้เลือดออก ด้านนางสาวศรีไพร คำแดง อสม.ดีเด่นระดับชาติ สาขาเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมโรคติดต่อ ประจำปี 2560 กล่าวว่า เนื่องจากเป็นหมู่บ้านโฮมเสตย์ มีนักท่องเที่ยวทั้งในประเทศและชาวต่างชาติเดินทางเข้ามาพักเป็นประจำ เช่น ชาวอเมริกัน ฮอนแลนด์ ญี่ปุ่น เยอรมันและออสเตรเลีย เป็นต้น จึงได้เริ่มดำเนินการป้องกันโรคติดต่อ ตั้งแต่ปี 2552 มาจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะโรคไข้เลือดออก ที่สามารถเกิดได้ทุกกลุ่มวัย โดยอสม.จะต้องเป็นตัวอย่างที่ดี เริ่มดูแลจากคนในครอบครัว เพื่อนบ้านและขยายลงสู่ชุมชน โดยเน้นโรงเรียนเป็นหลัก เนื่องจากเด็กช่วงวัยเรียนมีโอกาสป่วยเป็นโรคไข้เลือดออกง่ายที่สุด อสม.จะร่วมกับครู ปลูกจิตสำนึกให้แก่เด็กนักเรียนชั้น ป.4 – ป.6 ในการเฝ้าระวัง โดยให้เด็กกลับไปสำรวจลูกน้ำยุงลายที่บ้าน แล้วมาส่งครูทุกวันศุกร์ โดยอสม.จะให้ความรู้ในการป้องกันโรคไข้เลือดออก เช่น การเลี้ยงปลาหางนกยูงเพื่อกำจัดลูกน้ำยุงลาย เพื่อให้เด็กนักเรียนนำไปถ่ายทอดสู่พ่อแม่ผู้ปกครอง และกิจกรรมธงสะบัด ขจัดลูกน้ำยุงลาย กระตุ้นให้ประชาชนทุกหลังคาเรือนในชุมชนร่วมกันสำรวจบ้านและบันทึกผลทุกวันศุกร์ พบว่ามีเพียง 3 ครัวเรือนเท่านั้นที่พบลูกน้ำยุงลาย จากทั้งหมด 317 ครัวเรือน และได้มีการมอบเกียรติบัตรให้กับครอบครัวที่ไม่พบลูกน้ำยุงลาย เป็นการสร้างแรงจูงใจให้กับคนชุมชนและให้คนในชุมชนตระหนักถึงความสำคัญการรักษาสุขาภิบาล สิ่งแวดล้อมในชุมชนให้ถูกต้องปลอดโรค นอกจากนี้กิจกรรมรณรงค์ได้แก่ กิจกรรมชุมชนหน้าบ้านน่ามอง กิจกรรมออกกำลังกายปลอดฝุ่นปลอดขยะ กิจกรรมการทำลายแหล่งเพาะพันธุ์พาหนะนำโรค เป็นต้น ทำให้บ้านนาต้นจั่นเป็นหมู่บ้านต้นแบบในการควบคุมป้องกันโรคติดต่อ ในการดูงานการควบคุมโรคและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับหมู่บ้านและตำบลใกล้เคียงอื่นๆ ทั้งนี้ ได้นำภูมิปัญญาและวัตถุดิบท้องถิ่น ที่ได้รับไปถ่ายทอดจากปราชญ์ชุมชน มาต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ ได้แก่ ครีมสมุนไพรผิวมะกรูดป้องกันยุงและสเปรย์มะกรูดไล่ยุง สร้างอาชีพและมูลค่าให้กับชุมชน